عمل جراحی TULدر بیماران با سنگ حالب

حالب چیست : حالب لوله ای است که وظیفه انتقال ادرار از کلیه ها به مثانه را به عهده دارد.

انسداد حالب چیست : یکی از شایع ترین علل انسداد حالب حرکت سنگ از کلیه و گیر افتادن آن در لوله حالب می باشد . حرکت سنگ به طرف حالب درد بسیار شدیدی را ایجاد می کند .مشخصات درد : درد شدید ناگهانی به صورت موجی به سراغ فرد می آید و تهوع و استراغ و رنگ پریدگی ، خون در ادرار ، تغییر رنگ ادرار و در افراد تک کلیه قطع کامل ادرارمی تواند از نشانه های گیر افتادن سنگ در لوله حالب باشد .

روش های تشخیص : آزمایش ادرار  -  آزمایش خون  - معاینات بالینی – عکس ساده  و رنگی و سونوگرافی.

در بعضی شرایط و افراد احتمال بروز سنگ حالب بیشتر است :

1.      کم آبی-فعالیت جسمانی کم -سابقه سنگ کلیه در خانواده (ارثی)-رژیم غذایی نامناسب-مصرف بیش از حد مکمل های دارویی و ویتامین ها

2.      عفونت ادراری

روش های درمان : ابتدا داروهای مسکن و ضد تهوع طبق تجویز پزشک  و انتظار کشیدن  و انجام فعالیتهای بدنی جهت دفع خود به خود سنگ از مجرای درار و در صورت عدم دفع سنگ به صورت خود به خودی مداخلات پزشکی و درمان های تخصصی لازم است .

روش های درمان جراحی سنگ حالب (TUL) :

اساس کلی این روش همانند آندوسکوپی می باشد وسیله ای تلسکوپی و لوله ای شکل باریک و طویل (قابل انعطاف و یا سفت ) موسوم به یوتروسکوپ از پیشابراه به داخل مثانه و از آنجا به داخل حالب رانده می شود و با رسیدن به سنگ به کمک امواج شوک مانند و یا لیزر یا وسیله مکانیکی دیگر سنگ خرد می شود و به کمک فشار آب و یا هوای فراوان به خارج از بدن رانده می شود . در این روش اغلب موارد نیمه تحتانی بدن از کمر به پایین بی حس می شود و دربرخی موارد با تشخیص مختصص بیهوشی جراحی تحت بیهوشی کامل صورت می گیرد .

آمادگی قبل از عمل سنگ حالب :

1.      بستری یک روز قبل از عمل جراحی در بیمارستان

2.      از ساعت 12 شب قبل عمل جراحی بیمار باید ناشتا باشد .

3.      در صورتی که بیمار از آسپرین و وارفارین داروهای قلبی و یا داروهای ضد دیابت و غیره و .....  استفاده می کند باید حتما پزشک معالج خود را در جریان قرار دهد .دارو های ضد انعقاد باید یک هفته قبل از عمل قطع شده و توسط متخصص داخلی داروی جایگزین آن شروع شود .آزمایش خون انعقادی بیمار قبل از عمل نباید مختل باشد .در صورت مختل بودن شانس خونریزی بالا میرود .

4.      مشاوره قلب ، مشاوره بیهوشی ، آزمایشات ، نوار قلب ، عکس و سونوگرافی جهت عمل سنگ حالب برای بیمار لازم است و بیمارانی که به صورت غیر اورژانسی مراجعه می کنند باید مدارک فوق را به همراه خود جهت بستری  به بخش بیاورند .

5.      شب قبل از بستری بهتر است بیمار حمام کند و همچنین زیورآلات فلزی خود را خارج نماید .

مراقبت های بعد از عمل (TUL) خروج سنگ حالب در بیمارستان :

1.      مصرف آب و مایعات باید تحت نظر پزشک باشد و معمولا تا 6 ساعت بعد از برگشتن از اتاق عمل باید ناشتا باشد .معمولا تا صبح روز بعد از جراحی باید در تخت بماند و از تخت خود خارج نشود .

2.      بیمار بعد از عمل ممکن است سوند ادراری داشته باشد گاهی برای تخلیه بهتر و دفع بهتر تکه های ریز سنگ لوله ای بین کلیه و مثانه قرار می دهند و به نام کاتتر حالب که معمولا طبق دستور پزشک روز فردای جراحی همراه با سوند ادراری خارج می شود.

عوارض جراحی حالب : 1. احتمال سوراخ شدن دیواره حالب که می تواند در اثر کارنادرست با آندوسکوپ گشاد کننده ، در جراحی باشد 2– عفونت ادراری بعد از  عمل با علائم درد در ادرار کردن ، سوزش ادرار ممکن است بروز کند .

خود مراقبتی پس از تر خیص   :

1.      استفاده از داروهای ضد درد خوراکی و غیره مخدرطبق دستور جراح معالج در صورت تشدید درد استفاده از شیاف دیکوفناک می توان استفاده کرد .مراجعه در طی ده روز اول بعد از ترخیص به مختصص کلیه و مجاری ادراری

2.      اگر در بیمارستان برای شما سونوگرافی و عکس انجام شده است کپی عکس و سونوگرافی را داشته باشید .

3.      مایعات زیاد مصرف کنید . (حداقل روزانه 2 لیتر آب) از مصرف نمک و شکر زیاد و مصرف چیپس پفک ، کنسرو ها و خیارشور و غذاهای آماده تا حد امکان پرهیز کنید .از مصرف بیش از حد چای ، قهوه خودداری کنید .

4.      از مصرف داروهای مسکن فقط تا زمان حملات شدید درد استفاده کنید چون باعث وابستگی دارویی و مقاومت دارویی شده  و در صورت زیاده روی در مصرف مسکن های امکان ابتلا به زخم معده نیز وجود دارد .

5.      در بیمارانی که برای آن ها  سوند دبل جی (لوله حالب که قابل دیدن نیست ) گذاشته می شود توصیه می شود که موعد مقرر حتما جهت خروج آن به جراح خود  اقدام کنند در غیر این صورت دبل جی باعث عفونت و یا تشکیل مجدد سنگ می شود.

6.      هنگام ادرار کردن می توانید از یک صافی ریز استفاده کنید و بهتر است سنگ را پس از دفع برای تعیین نوع ، جنس آن را به آزمایشگاه ببرید .مقدار کم خون در ادرار در روزهای اول بعد از عمل طبیعی است .

7.      در صورت تشدید خونریزی در ادرار و یا بروز تب در همان روزهای اول بعد از ترخیص سریع به پزشک معالج و یا اورژانس مراجعه کنید .

8.      رعایت بهداشت فردی و بهداشت لباس زیر خود را جدی بگیرید .پرهیز از انجام کار سنگین در صورت تعبیه دبل جی حداقل به مدت سه ماه

9.      در مورد فعالیت جنسی منعی وجود  ندارد .مثانه  خود را زود به زود تخلیه کنید و ادرار خود را نگه ندارید .

10. در صورت تجویز آنتی بیوتیک توسط پزشک معالجتان حین ترخیص حتما دروه درمان آن را در منزل تکمیل کنید.

11. منعی برای بالا رفتن از پله وجود ندارد .پیاده روی کنید .شروع مجدد مصرف آسپرین ، وارفارین ، پلاویکس و سایر داروهای مصرفی منزل با توصیه پزشک معالج انجام می شود .نکته : هیچ ماده غذایی را بدون توصیه  و صلاحدید پزشک معالجتان از رژیم غذایی خود حذف نکنید . پیگیریهای پس از ترخیص و مراجعه مجدد به مطب یا در مانگاه جراح معالج را جدی بگیرید و درنوبتهای تعیین شده انجام دهید .

منبع : کتاب برونر ثودارث سیستم کلیه و مجاری ادراری

تحت نظر آقای دکتر کیوان استیفایی متخصص جراحی کلیه و مجاری ادرار ( اورو لوژیست ) واحد آموزش سلامت مرکز آموزشی درمانی کوثر